Zanieczyszczenia Krakowa – najważniejsze powody złej jakości powietrza w mieście

Przyszło nam żyć w mieście, które nie ma ewidentnie szczęścia do czystego powietrza. Kraków uważany jest za jedno z najbardziej zanieczyszczonych miejsc w Polsce. Co gorsza, również w rankingu krajów Unii Europejskiej plasuje się w pierwszej 50-tce. Co jest tego przyczyną?

Najważniejsze powody zanieczyszczeń w Krakowie

Co wpływa na jakość powietrza w Krakowie? Czy jest to stricte związane z działalnością człowieka, czy też swój udział mają w tym czynniki od nas niezależne? W poniższych punktach zebraliśmy najważniejsze powody, przez które złapanie zdrowego oddechu jest w naszym mieście takie trudne.

Niska emisja szkodliwych substancji

Niska emisja, czyli emisja szkodliwych dla człowieka pyłów i gazów na niskiej wysokości uważana jest za główne źródło zanieczyszczeń naszego miasta. Odpowiada za nią spalanie paliw stałych często wątpliwej jakości, m.in. taniego węgla oraz – co niestety wciąż jest bardzo częste – śmieci produkowanych przez gospodarstwa domowe.

Do momentu wejścia w życie 1 września 2019 roku tzw. ustawy antysmogowej nie było w Polsce żadnych przepisów regulujących m.in. kwestię sprzedaży pieców węglowych. Na szczęście od tego momentu mieszkańców obowiązywać zaczął szereg przepisów mających na celu poprawienie stanu jakości powietrza. Dotyczy to m.in. wycofania ze sprzedaży kotłów na paliwa stałe o klasach niższych niż piąta (najwyższa), a także zakaz palenia węglem i drewnem na terenie Krakowa.

Sposobem na ograniczenie tego typu zanieczyszczeń w Krakowie jest likwidacja nieekologicznych palenisk oraz zmiana kotłów na wydajniejsze i przede wszystkim bezpieczniejsze dla środowiska rozwiązania.

Duże natężenie ruchu samochodowego

W niechlubnych rankingach przodujemy również w przypadku ruchu samochodowego. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez TomTom Traffic Index, w 2016 roku zajmowaliśmy 19 miejsce wśród najbardziej zakorkowanych miast Unii Europejskiej. Świadczy to przede wszystkim o dużej ilości samochodów i niedostatecznie rozwiniętej sieci obwodnic mogących rozładować sytuację w centrum miasta.

Za znaczne zanieczyszczenie powietrza nie odpowiadają jednak tylko i wyłącznie substancje wydobywające się z rur wydechowych. Te odpowiadają za jedynie 7% generowanych w mieście zanieczyszczeń. O wiele większym zagrożeniem dla naszych płuc jest pył wydzielający się ze zużywanych opon oraz klocków hamulcowych, a także tzw. palenie wtórne, czyli wzbijanie przez jadące samochody pyłu osiadającego na powietrzni ulic.

Jak bardzo poważnym problemem dla czystości powietrza jest zbyt duże natężenie ruchu samochodowego? Szacuje się, że za ponad 50% zanieczyszczeń w centrum miasta odpowiadają właśnie stojące w korkach (m.in. na Alejach Trzech Wieszczów) samochody.

W celu redukcji zanieczyszczeń miasto inwestuje w rozwiązania mające na celu zwiększenie zainteresowania transportem miejskim. Dotyczy to m.in. budowy parkingów typu Park & Ride na obrzeżach miast, oraz spore inwestycje w pojazdy bezemisyjne.

Położenie geograficzne Krakowa

Trzecim z najważniejszych czynników wpływających na wysoki poziom zanieczyszczeń w Krakowie jest jego położenie geograficzne.

Nasze miasto, musimy to przyznać, znajduje się w bardzo specyficznym miejscu. Położone w dolinie Wisły otoczone jest z południa, północy oraz częściowo z zachodu wzniesieniami osłabiającymi cyrkulację powietrza. Efektem tego jest sytuacja, w której niemalże ⅓ roku to dni bezwietrzne. A jak wiadomo, bez odpowiedniej ilości wiatru niemożliwe jest odpowiednie rozprowadzenie kumulujących się nad miastem zanieczyszczeń.

Zanieczyszczenia z gmin wokół Krakowa

Zmiany w przepisach wprowadzone na terenie Krakowa mają na celu walkę ze słabej jakości powietrzem. Niewiele to jednak daje, jeśli prawo to nie obejmuje również najbliższego sąsiedztwa miasta.

Ościenne gminy odpowiadają bowiem w dużym stopniu za poziom pyłów wykrywany przez sieć czujników rozlokowanych na terenie miasta. Jako, że Kraków leży w dolinie, to właśnie tutaj spływają wszelkie zanieczyszczenia produkowane przez sąsiednie miejscowości.

Rozszerzenie ustawy antysmogowej ma rozwiązać ten problem w najbliższej przyszłości. Jej przepisy stanowią bowiem, że do 2022 roku mieszkańcy województwa małopolskiego zobowiązani są do wymiany pieców węglowych klasy pierwszej i drugiej. Do 2026 roku z kolei czas na wymianę mają osoby palące w piecach trzeciej lub czwartej klasy.

Zabudowywane korytarze powietrzne

Słaba cyrkulacja powietrza nad miastem powodowana jest nie tylko przez jego położenie geograficzne. Na sytuację pewien wpływ ma również zabudowa korytarzy powietrznych miasta.

Nie do końca przemyślana polityka przestrzenna spowodowała, że w wielu miejscach tereny zielone stanowiące idealne punkty “wietrzące” miasto zostały gęsto zabudowane. To zaś sprawiło, że zanieczyszczone powietrze ma o wiele bardziej utrudnioną drogę ucieczki znad centrum, powodując kumulację szkodliwych substancji na terenach zabudowanych.

Na szczęście obecnie sytuacja wydaje się poprawiać m.in. poprzez powstawanie kolejnych parków, rewitalizację tych już istniejących oraz liczne działania miasta służące zwiększaniu terenów zielonych wszędzie tam, gdzie istnieje taka możliwość.

Walka o lepszą przyszłość

Kraków od lat mierzy się z problemem niskiej jakości powietrza. Na szczęście władze miasta są świadome idących za tym zagrożeń i starają się w miarę możliwości wdrażać inwestycję mające na celu jego poprawę. Budowa obwodnic odciążających centrum, rozbudowa miejskiego transportu, inwestycje w zieleń oraz aktywne wprowadzanie bardziej ekologicznych przepisów dotyczących ogrzewania paliwami stałymi – to wszystko sprawia, że powoli, małymi krokami, zdobywamy coraz lepsze miejsca w rankingach. Już nie tych nacechowanych negatywnie, ale tych o jak najbardziej ekologicznej tematyce.

Zobacz także: FOGG, SMOKE CZY SMOG, CZYLI JAK ODRÓŻNIĆ ZWYKŁĄ MGŁĘ OD PYŁÓW ZAWIESZONYCH?

Oraz: JAK WYBRAĆ MASECZKĘ ANTYSMOGOWĄ?