Ogrody społeczne w Krakowie

Czy miejskie ogrodnictwo może stać się lekarstwem na problemy współczesnego świata? Niestety, nie na wszystkie, jednak może przyczynić się do poprawy niektórych z jego elementów. Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej na temat ogrodów społecznych, zwanych również ogrodami społecznościowymi.

Ogrody społeczne jako misja

Zazielenianie miejskiej przestrzeni publicznej może być formą aktywizmu – choć wcale nie musi. Cechą wyróżniającą ogrody społeczne spośród innych miejskich projektów jest ich zdolność (przez mobilizację i partycypację) do budowania wspólnoty. Lokalne władze, dzięki wdrażaniu takich projektów, wspierają rozwój lokalnych społeczności, integrując je poprzez wzbudzanie w nich poczucia troski o wspólną przestrzeń zieloną. Doktor Renata Hołda tę sąsiedzką aktywność postrzega jako miejski ruch społeczny i docenia w niej między innymi „potencjał dokonywania zmian”[1].

Wspólna praca przy pielęgnacji roślin nie tylko przynosi efekty w postaci estetycznych i zadbanych terenów zielonych, lecz także wspiera rozwój lokalnej tożsamości i zaangażowania w życie społeczności. Hołda widzi w tym szansę na „odnowę wspólnoty, zmniejszenie anonimowości osób mieszkających w blokowiskach, poprawę bezpieczeństwa, zbliżenie generacji starszych i młodszych oraz wykreowanie grupy sąsiedzkiej złożonej z ludzi połączonych prawdziwymi i głębokimi więzami społecznymi”[2]. Trudno nie zgodzić się z tą opinią, dlatego tym istotniejsza wydaje się potrzeba miejskich ogrodów, także w naszym mieście.

Ogrody społeczne dla najmłodszych

Ogrody społeczne są świetnym miejscem do nauki ekologii w praktyce. Dzięki nim dzieci mogą bezpośrednio przekonać się, jak funkcjonuje ekosystem, jak ważna jest rola roślin w codziennym życiu i w jaki sposób człowiek wpływa na środowisko. Regularne doglądanie roślin pozwala na zrozumienie cyklu przyrody, co sprzyja podnoszeniu świadomości ekologicznej mieszkańców w każdym wieku!

Ogrody społeczne w Polsce

W ramach praktyki urban gardening mieszkańcy mają możliwość wspólnego uprawiania kwiatów, warzyw czy ziół. Idea wpasowuje się szereg działań na rzecz ekologii, a także zwraca uwagę na potrzebę utrzymywania lokalnych relacji.

Ogrody tego typu w naszym kraju:

• ogród Motyka i Słońce działający w Jazdowie od 2014 roku, którego głównym zadaniem jest propagowanie samowystarczalności żywieniowej;
• Fort Bema w Warszawie, w którym od 2015 roku prowadzone są warsztaty dla mieszkańców, a także szkół;
• Ogród Centrum Aktywizacji i Integracji Społecznej – Centrum Reduta w Gdańsku, prowadzony przez Towarzystwo Profilaktyki Środowiskowej „Mrowisko” to zielona inicjatywa, gdzie nie tylko rosną różnego rodzaju rośliny, ale również zastosowano wiele rozwiązań proekologicznych doniczki z recyklingu.

Krakowskie ogrody społeczne

Przykładami funkcjonujących inicjatyw w Krakowie są m.in.:

• Podgórski Tajemniczy Ogród, w którym znajdują się strefy: relaksacyjna i odpoczynku, użytkowa oraz zabaw dla najmłodszych;
• Ogród Społeczny Park Stacja Wisła, gdzie można nie tylko uprawiać rośliny, ale również uczestniczyć w różnych ciekawych zajęciach;
• Ogród Społeczny Zielono Mi to najstarszy ogród społeczny w Krakowie. Mieszkańcy regularnie pielęgnują w nim rośliny i sadzą nowe.

Jak założyć ogród społeczny? Praktyczne wskazówki

Od czego zacząć budowanie „własnego” społecznego ogrodu? Dla tych, którzy chcieliby podjąć tę inicjatywę (grupa co najmniej trzech osób), przygoda zaczyna się od znalezienia miejsca, gdzie można byłoby założyć ogród społeczny – w czym może pomóc Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie. Potem następuje podpisanie Umowy o współpracy – Gmina Miejska Kraków oddaje za darmo teren pod uprawę roślin i założenie ogrodu społecznego, natomiast grupa inicjacyjna zobowiązuje się do dbania o przedsięwzięcie.

Zasady użytkowania ogrodu społecznego

W Krakowie regulacje dotyczące tych miejsc są jasno określone. Każdy uczestnik zobowiązany jest do dbania o porządek, respektowania innych użytkowników oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa. Taki system sprawia, że ogrody społeczne to nie tylko miejsca odpoczynku, lecz także przestrzeń odpowiedzialnej współpracy.

Ogrody społeczne mające swoje początki w aktywistycznych formach działania obecnie stają się codzienną praktyką, a ich popularność i znaczenie dla mieszkańców wynikają z korzyści, takich jak: poprawa jakości życia w mieście, powstawanie bezpiecznych i zadbanych zielonych przestrzeni i wzmacnianie międzyludzkich więzi.

[1] R. Hołda, Prawo do ogrodu. Ogrodnicy w przestrzeni miasta, „Journal of Urban Ethnology” 2021, t. 19, s. 149, https://journals.iaepan.pl/jue/article/view/2960/2844 [dostęp: 25.09.2024].

[2] Tamże, s. 157.