Walcząc ze smogiem wawelskim – czy w Krakowie mamy szansę na czyste powietrze? [WYWIAD]

Problem smogu w Krakowie powraca do nas każdego roku. Za jeden z głównych powodów uważa się brak odpowiednich korytarzy powietrznych w mieście. W jaki sposób Pańskim zdaniem gęsta zabudowa w centrum odpowiada za taki stan rzeczy?

Wpływ korytarzy przewietrzania miasta (korytarzy aerosanitarnych) na zapylenie jest istotny. ale w mojej ocenie przeszacowany (szczególnie przez media). Rzecz jasna, mają one znaczenie dla ruchu powietrza w mieście, ale jest to wyłącznie jedna ze składowych (równie istotne są strefy zieleni, jak p. Błonia czy Las Wolski, cieki i zbiorniki wodne, Wisła, czy naturalny spływ powietrza rynnami terenowymi). Niestety, pamiętać trzeba o niezbyt szczęśliwej lokalizacji Krakowa w dolinie Wisły, co niekiedy w zimie wywołuje zjawisko inwersji termicznej – zimne powietrze (ciężkie) gromadzi się w niecce, a im wyżej tym cieplej. Taki układ blokuje ruch powietrza do góry (można to porównać do braku cugu w kominie) i brak przewiewu. Do tego dochodzą bariery geograficzne, również blokujące ruch powietrza.

Jak więc zneutralizować zapylenie powietrza w Krakowie?

Proszę pamiętać, że dzięki kilku akcjom społecznym udało się w Krakowie doprowadzić do wymiany kilkudziesięciu tysięcy pieców węglowych – co w widoczny sposób przełożyło się na zmniejszenie zapylenia na terenie miasta. Niestety – jednocześnie pokazało to jak bardzo zanieczyszczone jest powietrze w tzw. „krakowskim obwarzanku”, czyli okolicznych gminach (tu warto wskazać m.in. niegdysiejszy cel ucieczki krakusów „za miasto” czyli Zielonki). Jak więc rozwiązać i ten problem? Cóż, pewne kroki w tym kierunku zostały poczynione (uchwała Sejmiku Małopolskiego), konieczny jest jednak program osłonowy i finansowanie wymiany pieców na szczeblu województwa.

Wracając jeszcze do tematu korytarzy powietrznych – czy widzi Pan rozwiązania, które pozwoliłyby zminimalizować zabudowywanie korytarzy powietrznych w Krakowie?

Od 2003 roku – a więc od wejścia w życie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – udało się uregulować zabudowę na mniej niż 2/3 powierzchni miasta. Jeszcze niedawno była to niecała połowa. Oczywiście, skutkiem tej opieszałości było wybudowanie wielu budynków nie tylko blokujących wspomniane korytarze, ale też np. wchodzących w kolizję z wytyczonymi przed laty trasami pod linie tramwajowe (jak np. przy ul. Krzesławickiej) czy inne inwestycje i usługi publiczne (jak np. parki których tak nam w Krakowie brakuje).

Pewnych błędów już nie usuniemy i możemy tylko zadbać o dobrą zabudowę na tym terenie który nam pozostał. A z tym bywa różnie.

Właśnie – Kraków rozbudowuje się w zastraszającym tempie. Jednym z powodów jest są bez wątpienia rosnące potrzeby mieszkaniowe miasta. Czy da się je, oraz idący za nimi wzrost ilości samochodów poruszających się po mieście pogodzić z jednoczesną walką ze smogiem? 

Mateusz Budziakowski – Architekt, urbanista, aktywista miejski. Autor wielu opracowań projektowych z zakresu budownictwa i konserwacji zabytków. Krakus.