Ogrody Krakowian – oazy spokoju w sercu miasta

Nawet nie­wielka prze­strzeń o nie­re­gu­lar­nym kształ­cie może stać się miej­scem na aktywne spę­dza­nie czasu lub spo­tka­nia towa­rzy­skie na łonie natury. Kra­ków, jako jedno z pierwszych miast w Polsce, tworzy par­ki kie­szon­ko­we, a ich popu­lar­ność rośnie wraz z poja­wia­niem się kolej­nych ogrodów na mapie mia­sta.

Park kie­szon­kowy – co to jest?

Parki kie­szon­kowe (ang. pocket parks, mini-parks) zawdzię­czają swoją nazwę nie­wiel­kim roz­mia­rom. Choć nie miesz­czą się dosłow­nie „do kie­szeni”, są „poupy­chane” pomię­dzy blo­ko­wi­skami, uli­cami czy na zapo­mnia­nych skwe­rach. Ogrody kie­szon­kowe to nie­za­bu­do­wane, publicz­nie dostępne obszary zie­lone, czę­sto umiej­sco­wione w cen­trach dużych miast. Za mak­sy­malny roz­miar takiego parku przyj­muje się 5000 m².

Pierw­szym par­kiem kie­szon­kowym na świe­cie był powstały w 1967 roku Paley Park na nowo­jor­skim Man­hat­ta­nie. Ini­cja­tywa przy­jęła się także w Chile, Mek­syku, Austra­lii, Wiel­kiej Bry­ta­nii, a w 2016 roku zawi­tała do Pol­ski. Pierw­szymi pol­skimi mia­stami, które utwo­rzyły mini­parki, były Kra­ków i Łódź.

Od ini­cja­tywy oby­wa­tel­skiej do reali­za­cji

Kiedy w 2015 powo­ły­wano do ist­nie­nia Zarząd Zie­leni Miej­skiej w Kra­ko­wie, jego zada­niem miało być zaha­mo­wa­nie wycinki drzew pod inwe­sty­cje i walka z nawie­dza­ją­cym Kra­ków smo­giem. Jed­nostka została wydzie­lona z Zarządu Infra­struk­tury Komu­nal­nej i Trans­portu i usta­liła stan­dardy zarzą­dza­nia tere­nami zie­lo­nymi w mie­ście. ZZM wspiera także edu­ka­cję Kra­ko­wian w zakre­sie ochrony zie­leni oraz moder­ni­za­cję waż­nych dla mia­sta zabyt­ków.

Pomysł utwo­rze­nia w Kra­ko­wie par­ków kie­szon­ko­wych był jed­nym z pro­jek­tów zgło­szo­nych do Budżetu Oby­wa­tel­skiego Mia­sta Kra­kowa w 2017 roku, jed­nak nie otrzy­mał dofi­nan­so­wa­nia. Pierw­szy tego typu ogród powstał rok wcze­śniej na Zabło­ciu i był jed­no­cze­śnie pierw­szym takim miej­scem w Pol­sce. Zarząd Zie­leni Miej­skiej posta­no­wił mimo wszystko zre­ali­zo­wać pro­jekt i już w 2018 roku utwo­rzył 18 minipar­ków, w któ­rych Kra­ko­wianie mogą obco­wać z przy­rodą.

Doce­lowo w Kra­ko­wie ma powstać 70 par­ków kie­szon­ko­wych tak, aby każdy miesz­ka­niec miał dostęp do strefy rekre­acyj­nej mak­sy­mal­nie do 500 metrów od miej­sca zamiesz­ka­nia. Pro­jekt „Ogrody Kra­ko­wian” prze­wi­duje utwo­rze­nie mikro­parku w każ­dej dziel­nicy, zna­le­ziono już nawet odpo­wied­nie obszary. Czę­sto były to miej­skie nie­użytki i prze­strze­nie pomię­dzy blo­kami, zbyt cia­sne, by zapla­no­wać tam inne inwe­sty­cje.

Po co w mie­ście zie­leń?

Kon­cep­cja wpro­wa­dza­nia zie­leni do miast nie jest nowa. Już w 1904 roku pod­jęto próbę utwo­rze­nia Let­ch­worth Gar­den City – pierw­szego mia­sta-ogrodu według pro­po­zy­cji bry­tyj­skiego urba­ni­sty, Ebe­ne­zera Howarda. W Pol­sce także reali­zo­wano tę ideę, zwłasz­cza w dziel­ni­cach i mia­stach sate­lic­kich War­szawy, jed­nak coraz bar­dziej zwarta zabu­dowa miast unie­moż­li­wiła urze­czy­wist­nia­nie takich pro­jek­tów.

Dostęp do zie­leni to dla miesz­kań­ców przede wszyst­kim realna poprawa warun­ków życia w mia­stach. Natu­ralne tereny sprzy­jają inte­rak­cjom spo­łecz­nym i zacho­wa­niu sze­roko rozu­mia­nego work-life balance. Drzewa dają cień w upalne dni, poma­gają odpro­wa­dzać nadmiar opa­dów pod­czas ulew­nych desz­czy, a także natu­ral­nie oczysz­czają powie­trze dzięki pro­ce­sowi foto­syn­tezy. To dla­tego mniej­sze lub więk­sze parki cie­szą się na całym świe­cie coraz więk­szą popu­lar­no­ścią.

Co znaj­dziemy w Ogro­dach Kra­ko­wian?

Kra­kow­skie parki kie­szon­kowe zaska­kują swoją róż­no­rod­no­ścią, choć posia­dają kilka cech wspól­nych, jak wygodne ławki, rabaty kwia­tów mio­do­daj­nych i wydzie­lone alejki spa­ce­rowe. Pomimo ogól­nej spój­no­ści pomy­słu, każdy z ogro­dów posiada swój indy­wi­du­alny cha­rak­ter, cha­rak­terystyczny dla dziel­nicy, w któ­rej się znaj­duje. Motyw prze­wodni jest zde­ter­mi­no­wany przez miej­sce i ocze­ki­wa­nia miesz­kań­ców.

Parki pozwa­lają na zwięk­szenie bio­róż­no­rod­no­ści w mie­ście. Bo gdzie wio­sną spo­tkamy wię­cej motyli niż w Moty­lim Ogro­dzie Kra­ko­wian? Z kolei w Ogro­dzie Wie­wiór­ko­wym możemy powspi­nać się na drzewa i poczy­tać o zwy­cza­jach tych pło­chli­wych stwo­rzeń. Zwie­rzęcy motyw prze­wodni dostał także Ogród Ptasi na Grze­górz­kach.

Wiele mikropar­ków posta­wiło sobie za cel inspi­ro­wa­nie do posze­rza­nia wie­dzy zarówno tych naj­młod­szych, jak i star­szych miesz­kań­ców Kra­kowa. W peł­nym kolo­rów Ogro­dzie Mate­ma­tycz­nym znaj­dziemy spe­cjalny układ ławek i tablice kre­dowe, które pozwa­lają na prze­pro­wa­dze­nie lek­cji na świe­żym powie­trzu. Z kolei Ogród Zakrę­cony wyja­śnia w przy­stępny spo­sób, czym jest złota pro­por­cja odkryta przez Fibo­nac­ciego. Na zapa­lo­nych czy­tel­ni­ków cze­kają Ogród Lite­racki i Park Kie­szon­kowy im. Pap­cia Chmiela.

Parki kie­szon­kowe – poznaj je wszyst­kie

Ogrody Kra­ko­wian znaj­dują się w każ­dej dziel­nicy, cza­sami skrzęt­nie ukryte pomię­dzy blo­kami. Nie­kiedy miesz­kańcy nie wie­dzą, że tuż pod ich nosem funk­cjo­nuje park kie­szon­kowy, w któ­rym mogą się skryć przed zgieł­kiem mia­sta. Róż­no­rodne gatunki kwia­tów, domki dla owa­dów, łami­główki, półki z książ­kami czy tablice z cie­ka­wost­kami to tylko kilka ele­men­tów, które umoż­li­wiają odzy­ska­nie rów­no­wagi w codzien­nym pędzie.

Z myślą o pro­mo­cji miniogro­dów w Kra­ko­wie, Zarząd Zie­leni Miej­skiej przy­go­to­wał grę tere­nową. Ulotka zawiera pyta­nia doty­czące naj­po­pu­lar­niej­szych par­ków i można ją zna­leźć na stro­nie ZZM. Z kolei tutaj znaj­dzie­cie mapę wszyst­kich ist­nie­ją­cych i wła­śnie powsta­ją­cych Ogro­dów Kra­ko­wian. Który z par­ków kie­szon­ko­wych jest Waszym ulu­bio­nym?