Czy mia­sta potrze­bują cmen­ta­rzy dla zwie­rząt?

Zwie­rzęta to wierni towa­rzy­sze dzie­lący z nami codzienne życie, rado­ści i smutki. Nie­za­leż­nie od tego, czy to pies, kot czy inny domowy pupil, ich obec­ność sta­nowi inte­gralną część naszych domów. Jed­nak kiedy przy­cho­dzi czas poże­gna­nia, kwe­stia ich god­nego pochówku w mia­stach na­dal wzbu­dza wiele kon­tro­wer­sji.

Potrzeba cmen­ta­rzy dla zwie­rząt

Wielu wła­ści­cieli chcia­łoby mieć moż­li­wość god­nego poże­gna­nia swo­jego pupila w spo­sób zbli­żony do tra­dy­cji cmen­tar­nej. Jed­nak brak popu­la­ry­za­cji tego typu spo­łecz­nych ini­cja­tyw oraz odgór­nych regu­la­cji wyzna­cza­ją­cych prze­strzeń prze­zna­czoną do pochówku zwie­rząt spra­wia, że zagad­nie­nie to, staje się polem do dys­ku­sji.

Jed­no­cze­śnie rosnąca świa­do­mość eko­lo­giczna i potrzeba usza­no­wa­nia więzi, które nawią­zu­jemy ze zwie­rzętami, wzmaga nacisk na mia­sta, aby uwzględ­niały w swo­ich pla­nach prze­strzeń dla pochówku zwie­rzę­cych przy­ja­ciół.

Grze­bo­wi­ska, czyli miej­sca pochówku zwie­rząt domo­wych, czę­sto nazy­wane są „cmen­ta­rzami dla zwie­rząt”. Choć funk­cjo­nują ana­lo­gicz­nie do nekro­po­lii, nie mają tego samego sta­tusu praw­nego.

Grze­bo­wi­ska w Pol­sce i na świe­cie

Pierw­sze cmen­ta­rze dla zwie­rząt datuje się na koniec XIX wiek. Za naj­star­sze tego typu miej­sce uważa się grze­bo­wi­sko zało­żone w 1882 roku w lon­dyń­skim Hyde Park. Cho­ciaż na świe­cie idea pochówku zwie­rząt domo­wych zyskała już sporą popu­lar­ność, to ta ten­den­cja w Pol­sce roz­wija się powoli.

Pierw­sze grze­bo­wi­sko dla zwie­rząt w Pol­sce powstało w 1991 roku w Koniku Nowym pod War­szawą. Obec­nie ist­nieje 17 takich miejsc zlo­ka­li­zo­wa­nych m.in. w Pile, Słup­sku i Kątach Wro­cław­skich. Prze­strze­nie te nad­zo­ro­wane są przez Główny Inspek­to­rat Wete­ry­na­rii i peł­nią podobną funk­cję do cmen­ta­rzy, choć nie są z nimi toż­same w zna­cze­niu praw­nym.

Prawne aspekty doty­czące grze­ba­nia zwie­rząt w Pol­sce

Pol­skie pra­wo­daw­stwo opra­co­wało sze­reg ustaw i roz­po­rzą­dzeń, które wyzna­czają zasady two­rze­nia i pro­wa­dze­nia grze­bo­wisk oraz okre­ślają wymogi doty­czące uty­li­za­cji mar­twych zwie­rząt. Poniż­sza lista pre­zen­tuje wybrane z nich:

1. Ustawa z dnia 13 wrze­śnia 1996 r. (Dz. U. 1996 nr 132 poz. 622, późn. zm.) okre­śla ogólne zasady utrzy­ma­nia czy­sto­ści i porządku w gmi­nach. Jest pod­stawą prawną dla uchwał gmin doty­czą­cych pro­wa­dze­nia grze­bo­wisk. Rada gminy może usta­lić dokładne warunki pro­wa­dze­nia grze­bo­wisk oraz okre­ślić miej­sca, gdzie mogą być one zlo­ka­li­zo­wane.
2. Roz­po­rzą­dze­nie (WE) nr 1069/2009 Par­la­mentu Euro­pej­skiego i Rady z dnia 21 paździer­nika 2009 r. regu­luje kwe­stię postę­po­wa­nia ze zwło­kami zwie­rząt, w tym wymogi sani­tarne oraz pro­ce­dury doty­czące grze­ba­nia zwie­rząt. Okre­śla ono mię­dzy innymi, że grze­bo­wi­ska muszą być odpo­wied­nio zabez­pie­czone i pro­wa­dzone zgod­nie z prze­wi­dzia­nymi wymo­gami sani­tar­nymi.
3. Roz­po­rzą­dze­nie Rady Mini­strów z dnia 9 listo­pada 2010 r. w spra­wie przed­się­wzięć mogą­cych zna­cząco oddzia­ły­wać na śro­do­wi­sko kla­sy­fi­kuje grze­bo­wi­ska dla zwie­rząt jako przed­się­wzię­cia mogące poten­cjal­nie zna­cząco oddzia­ły­wać na śro­do­wi­sko. Wymaga to czę­sto oceny wpływu na oto­cze­nie i uzy­ska­nia zezwo­leń zwią­za­nych z ochroną śro­do­wi­ska.
4. Ustawa o ochro­nie zdro­wia zwie­rząt oraz zwal­cza­niu cho­rób zakaź­nych zwie­rząt z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. 2004 nr 69 poz. 625, późn. zm.) zawiera prze­pisy doty­czące ochrony zdro­wia zwie­rząt oraz zapo­bie­ga­nia cho­ro­bom zakaź­nym. Jest to istotne w kon­tek­ście grze­ba­nia zwie­rząt, ponie­waż grze­bo­wi­ska muszą być pro­wa­dzone w spo­sób nie­stwa­rza­jący ryzyka dla zdro­wia publicz­nego.

Ogól­nie, prawne aspekty doty­czące grze­ba­nia zwie­rząt w Pol­sce uwzględ­niają zarówno kwe­stie sani­tarne, jak i śro­do­wi­skowe. Regu­la­cje te zapew­niają, że grze­bo­wi­ska są pro­wa­dzone w spo­sób bez­pieczny i zgodny z wymo­gami prawa, jed­no­cze­śnie umoż­li­wia­jąc godny pochó­wek zwie­rząt domo­wych.

Kary za nie­prze­strze­ga­nie prze­pi­sów doty­czą­cych grze­bo­wisk

Zgod­nie z art. 162 Kodeksu Wykro­czeń za zako­pa­nie zwłok psa lub kota w nie­od­po­wied­nim miej­scu, np. w ogro­dzie lub lesie, grozi man­dat, który wynosi co naj­mniej 500 zło­tych. Jeśli czyn sprawcy polega na zako­py­wa­niu, zata­pia­niu, odpro­wa­dza­niu do gruntu w lasach lub w inny spo­sób skła­do­wa­niu w lesie odpa­dów, finan­sowa kara może być wyż­sza (nie mniej­sza niż 1000 zło­tych). W nie­któ­rych przy­pad­kach prze­wi­dziany jest nawet areszt. W razie popeł­nie­nia wykro­cze­nia, sąd może rów­nież orzec obo­wią­zek przy­wró­ce­nia terenu do stanu poprzed­niego.

Ponadto zgod­nie z usta­le­niami kra­jo­wymi, każda gmina powinna mieć zakład, który przyj­muje zwłoki zwie­rząt do uty­li­za­cji. Jeśli wła­ści­ciel nie jest zain­te­re­so­wany pochów­kiem na cmen­ta­rzu dla zwie­rząt, zakład lecz­ni­czy, w któ­rym znaj­dują się zwłoki, ma obo­wią­zek prze­ka­zać je do zakładu uty­li­za­cji.

Grze­bo­wi­ska jako dobro wspólne

Wśród miesz­kań­ców miast zaczyna doj­rze­wać świa­do­mość i wraż­li­wość spo­łeczna potrzeby reor­ga­ni­za­cji wspól­nej prze­strzeni spo­łecz­nej. Grze­bo­wi­ska poło­żone w pobliżu miast nie tylko zapew­niają godne poże­gna­nie zwie­rzę­cych towa­rzy­szy, lecz także legalne i bez­pieczne miej­sca do pochówku zwie­rząt domo­wych, co ma zasad­ni­cze zna­cze­nie dla rosną­cej liczby odpo­wie­dzial­nych opie­ku­nów. Dzięki temu zmniej­sza się ryzyko nie­le­gal­nych pochów­ków, co prze­kłada się na bez­pie­czeń­stwo oraz ochronę śro­do­wi­ska.