Strefa Czystego Transportu w Krakowie dopiero w 2025 roku

Kra­ków, podob­nie jak wiele innych miast, boryka się z pro­ble­mem zanie­czysz­cze­nia powie­trza. W odpo­wie­dzi wła­dze miej­skie zde­cy­do­wały się na wpro­wa­dze­nie Strefy Czy­stego Trans­portu (SCT), aby ogra­ni­czyć emi­sję szko­dli­wych sub­stan­cji z pojaz­dów. Pomimo wcze­śniej­szych pla­nów wpro­wa­dze­nia jej w 2024 roku ter­min został prze­su­nięty na 2025 rok. Ta decy­zja spo­tkała się z róż­nymi reak­cjami wśród miesz­kań­ców i orga­ni­za­cji spo­łecz­nych.

Czym jest Strefa Czy­stego Trans­portu?

Strefa Czy­stego Trans­portu to wyzna­czony obszar w mie­ście, gdzie moż­li­wość wjazdu mają jedy­nie pojazdy speł­nia­jące okre­ślone normy emi­sji spa­lin. Jej głów­nym celem jest poprawa jako­ści powie­trza poprzez reduk­cję emi­sji pyłów zawie­szo­nych oraz tlen­ków azotu. Ponadto strefa ma przy­czy­nić się do zmniej­sze­nia się liczby samo­cho­dów w cen­trum mia­sta, co ma popra­wić jakość i kom­fort życia miesz­kań­ców. Jest to czę­ścią długoter­minowej stra­te­gii mia­sta mają­cej na celu osią­gnię­cie neu­tral­no­ści kli­ma­tycz­nej.

Pier­wotny ter­min wpro­wa­dze­nia SCT

Począt­kowo SCT w Kra­ko­wie miała zostać wpro­wa­dzona 1 lipca 2024 roku. Zgod­nie z uchwałą przy­jętą przez rad­nych mia­sta w listo­pa­dzie 2022 roku miała ona objąć całe mia­sto. Ogra­ni­cze­nia miały doty­czyć:

• zakazu poru­sza­nia się po mie­ście około trzy­dzie­sto­let­nimi samo­cho­dami, które nie speł­niają norm Euro 1 (dla ben­zyny) i do Euro 2 (dla samo­cho­dów z sil­ni­kiem wyso­ko­pręż­nym);
• jeżeli auto było wymie­niane po 1 marca 2023 roku, musi ono być przy­sto­so­wane do wyż­szych wyma­gań, a więc Euro 3 dla ben­zyny i Euro 5 dla die­sla.

Plan zakła­dał stop­niowe zaostrze­nie wyma­gań, aby miesz­kańcy i przed­się­biorcy mieli czas na dosto­so­wa­nie się do nowych regu­la­cji. Wła­dze mia­sta przy­go­to­wy­wały się do tej zmiany już od dłuż­szego czasu, inwe­stu­jąc w roz­wój infra­struk­tury trans­portu publicz­nego oraz zachę­ca­jąc do korzy­sta­nia z eko­lo­gicz­nych środ­ków trans­portu. Liczono, że dzięki SCT mia­sto sta­nie się przy­jaź­niej­sze dla miesz­kań­ców i tury­stów. Jed­nak, jak się oka­zało, reali­za­cja tych pla­nów napo­tkała na pewne trud­no­ści.

Przy­czyny prze­su­nię­cia ter­minu

Na decy­zję o prze­su­nię­ciu ter­minu wpro­wa­dze­nia SCT na 1 lipca 2025 roku zło­żyło się kilka klu­czo­wych czyn­ni­ków. Po pierw­sze Woje­wódzki Sąd Admi­ni­stra­cyjny unie­waż­nił uchwałę przy­jętą pod koniec 2022 roku, gdyż miesz­kańcy Kra­kowa oraz woje­woda zło­żyli skargę. Cho­dziło o usta­le­nie obszaru obo­wią­zy­wa­nia STC – pier­wot­nie miała ona obej­mo­wać obszar całego mia­sta. Nie jest to moż­liwe, cho­ciażby na prze­cho­dzące w gra­ni­cach Kra­kowa auto­strady. Jed­nakże jedna z fun­da­cji odwo­łała się od wyroku i zło­żyła skargę kasa­cyjną do Naczel­nego Sądu Admi­ni­stra­cyj­nego, co spo­wo­do­wało, iż był on nie­pra­wo­mocny. Było to rów­no­znaczne z fak­tem, że uchwała doty­cząca STC była ważna, a jej zało­że­nia miały wejść w życie od 1 lipca 2024 roku.

Dla­tego urzęd­nicy pra­cu­jący w ZTP pra­co­wali nad stwo­rze­niem nowego pro­jektu, który zakła­dał, iż strefa zosta­nie wpro­wa­dzona nie 1 lipca 2024 roku, a 1 stycz­nia 2026 roku. Final­nie usta­lono, że STC będzie wdro­żona od 1 lipca 2025 roku.

Po dru­gie, zaist­niała potrzeba prze­pro­wa­dze­nia dodat­ko­wych kon­sul­ta­cji spo­łecz­nych oraz kam­pa­nii infor­ma­cyj­nej. Zmiana ter­minu pozwala na dokład­niej­sze przy­go­to­wa­nie mia­sta i jego miesz­kań­ców do nowych regu­la­cji, co z kolei powinno zwięk­szyć sku­tecz­ność wpro­wa­dze­nia SCT. Prze­su­nię­cie daty obo­wią­zy­wa­nia strefy pozwoli rów­nież na lep­sze dosto­so­wa­nie infra­struk­tury miej­skiej do nowych wymo­gów. Klu­czowe jest, aby wdro­że­nie SCT odbyło się w spo­sób płynny i bez więk­szych pro­ble­mów dla miesz­kań­ców i biznesu. Usta­le­nie ter­minu na 2025 rok daje rów­nież czas na ewen­tu­alne zmiany w uchwale w zależ­no­ści od wyniku postę­po­wań sądo­wych.