Strefa Czy­stego Trans­portu — co zmieni w naszym mie­ście?

Już wkrótce, bo 1 lipca 2024, Kra­ków pla­nuje wkro­czyć w nowy roz­dział. To wła­śnie wtedy ma wejść w życie Strefa Czy­stego Trans­portu, a raczej jej pierw­szy etap. Choć w rze­czy­wi­sto­ści ma doty­czyć nie­wiel­kiej liczby kie­row­ców, na­dal wywo­łuje wiele kon­tro­wer­sji wśród miesz­kań­ców. Czego oba­wiają się Kra­ko­wia­nie?

Prze­szkody na dro­dze do lep­szego powie­trza

Wyda­wać by się mogło, że miesz­kańcy mia­sta, które od dawna zmaga się z pro­ble­mem zanie­czysz­cze­nia powie­trza, będą chcieli aktyw­nie włą­czyć się w poprawę sytu­acji. Kon­se­kwen­cje życia w smogu odbi­jają się prze­cież na zdro­wiu nas wszyst­kich. SCT jest szansą na obni­że­nie zanie­czysz­czeń, ponie­waż w mie­ście normy rako­twór­czego NO2 są czę­sto prze­kra­czane – oddy­cha­nie takim powie­trzem zwięk­sza ryzyko astmy, ostrych infek­cji dróg odde­cho­wych, cukrzycy i zgo­nów. Jed­nak, choć zde­cy­do­wana więk­szość kra­ko­wian popiera plan wpro­wa­dze­nia Strefy Czy­stego Trans­portu, nie bra­kuje też gło­sów sprze­ciwu.

Jeśli uda się wpro­wa­dzić zmiany zgod­nie z zapla­no­wa­nym har­mo­no­gra­mem, Strefa ma wcho­dzić w życie dwu­eta­powo – wystar­tuje już w lipcu 2024, a jej posze­rzona wer­sja będzie obo­wią­zy­wać dwa lata póź­niej. Do Strefy Czy­stego Trans­portu, czyli Kra­kowa, będą mogły wje­chać pojazdy speł­nia­jące normę emi­sji spa­lin.

Kra­ko­wia­nie pro­te­stują

Mimo tego, że SCT jest szansą na poprawę jako­ści życia w Kra­ko­wie, powstała już oby­wa­tel­ska ini­cja­tywa i pety­cja doma­ga­jąca się wyco­fa­nia z pomy­słu wpro­wa­dza­nia zmian. Grupa prze­ciw­ni­ków pod nazwą „Komi­tet Kra­ków dla kie­row­ców” zebrała pod­pisy w for­mie elek­tro­nicz­nej i papie­ro­wej. Pod urzę­dem mia­sta zapla­no­wano pro­test, mający na celu wpły­nię­cie na decy­zję rad­nych. Demon­stranci spo­tkali się pod Magi­stra­tem 22.11.2023, ponie­waż liczyli, że to dzień, kiedy radni zajmą się uchwałą – jed­nak pro­jekt trafi na obrady dopiero po tym, jak przed­sta­wione pod pro­jektem pod­pisy zostaną zwe­ry­fi­ko­wane. Kry­tycy SCT twier­dzą, że to celowe opóź­nia­nie prac, ponie­waż są zda­nia, że wpro­wa­dze­nie Strefy naru­sza ich kon­sty­tu­cyjne prawa, takie jak prawo do wła­sno­ści, swo­bodę prze­miesz­cza­nia i wol­ność oso­bi­stą.

Pro­jekt wróci więc na sesję rady mia­sta naj­wcze­śniej po Nowym Roku, jed­nak możemy się spo­dzie­wać, że liczba zło­żo­nych pod­pi­sów zde­cy­do­wa­nie się zmniej­szy. Wynika to z faktu, że oby­wa­tel­ski pro­jekt mogą poprzeć jedy­nie miesz­kańcy Kra­kowa, któ­rzy mają czynne prawa wybor­cze. Wstępna ana­liza wska­zuje, że znaczna część pod­pi­sów może nale­żeć do miesz­kań­ców oko­licz­nych gmin, któ­rzy dojeż­dżają do mia­sta i nie pla­nują prze­sia­dać się na trans­port zbio­rowy.

Pierw­sza pla­nowa sesja ma się odbyć 17 stycz­nia, czyli nie­cały tydzień po roz­pra­wie w Woje­wódz­kim Sądzie Admi­ni­stra­cyj­nym. Sąd pochyli się nad skargą woje­wody i z pew­no­ścią będzie to istotny głos w dal­szej dys­ku­sji na temat kształtu Strefy Czy­stego Trans­portu.

Mia­sto nie chce jed­nak kroku wstecz, choć na tym zależy ini­cja­to­rom pro­testu. Kra­ków nie­ustan­nie podej­muje różne ini­cja­tywy, które mają na celu zmniej­sze­nie poziomu zanie­czysz­czeń, jed­nak spe­cy­fika ukształ­to­wa­nia terenu i gęstej zabu­dowy nie uła­twia tego zada­nia. Strefa jest szansą na zdrow­sze życie miesz­kań­ców, a ich potrzeby zostały uwzględ­nione w pro­jek­cie SCT. Obszerna liczba wyjąt­ków to na przy­kład osobne upraw­nie­nia dla samo­cho­dów osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią, osób star­szych, trans­portów medycz­nych czy pojaz­dów histo­rycz­nych.