Kraków – strefa ekologiczna, także w transporcie

Z początkiem najbliższego roku Kraków ma stać się pierwszą strefą czystego transportu. Związane ze strefą kroki w walce o lepsze powietrze w stolicy małopolski to pierwsze tak zaawansowane rozwiązanie w Polsce. Jak zmieni się Kraków – strefa ekologiczna od stycznia 2023 roku?

Strefa czystego transportu – rozwiązanie dla miasta i mieszkańców

Działania związane z regulacją typów pojazd w wybranych obszarach Krakowa nie są nowym pomysłem. Podobny eksperyment został przeprowadzony kilka lat temu na terenie Kazimierza, gdzie ruch samochodowy na terenie części dzielnicy ograniczono do samochodów elektrycznych oraz mieszkańców wybranych ulic. To zwiększone ograniczenie ruchu funkcjonowało pomiędzy 2017, a 2019 i być może eksperyment ten pozwolił lepiej dopracować nowy projekt, jaki już z początkiem roku podzieli Kraków. Strefa ekologiczna ma objąć tereny zabytkowe i cieszące się dużą popularnością wśród turystów.

W granicach nowej strefy czystego transportu znajdzie się więc ponownie Kazimierz, ale również Stare Miasto, Nowy Świat czy Podgórze, czyli obszar objęty tak zwaną II obwodnicą Krakowa – a wymagania dotyczące samochodów będą wprowadzane stopniowo. Od stycznia 2023 zasady te nie będą jeszcze zbyt rygorystyczne, jednak na kolejnych etapach będą stawały się coraz bardziej ograniczające. Dlaczego?

Kraków potrzebuje radykalnych zmian, aby poprawić jakość powietrza w mieście, dlatego poruszanie się samochodami nietrującymi dla środowiska i ludzi jest tylko kolejnym krokiem do tego celu, obok zmian sposobu ogrzewania domów i mieszkań. Według opinii wyrażonych w Barometrze Krakowskim, 58% krakowian wskazuje, że podnoszenie jakości powietrza to jedno z najważniejszych zadań, jakich powinno podjąć się miasto na rzecz poprawy jakości życia.

Ideą strefy czystego transportu jest więc realna potrzeba mieszkańców i troska o wspólne środowisko. Strefa nie oznacza również zakazu poruszania się samochodem, lecz systemowa regulacja ruchu w mieście, dzięki której z każdym rokiem tych najbardziej niebezpiecznych dla środowiska będzie stopniowo mniej.

Strefa czystego transportu planowana jest na kolejnych sześć etapów, które będą różniły się zasadami wjazdu:

Pierwszy etap (1 stycznia 2023 r. – 31 grudnia 2023 r.) – dopuszczalny wjazd dla pojazdów spalinowych spełniających normy emisji spalin Euro 3, a więc zarejestrowane po raz pierwszy od stycznia 2001 roku.

Drugi etap (1 stycznia 2024 r. – 30 czerwca 2025 r.) – możliwy wjazd dla benzyniaków spełniających normę przynajmniej Euro 3 i diesli z normą Euro 4 lub nowszą (diesle zarejestrowane od stycznia 2006 r.).

Trzeci etap (1 lipca 2025 r. – 31 grudnia 2026 r.) – możliwy wjazd dla benzyniaków spełniających normę przynajmniej Euro 3. Wjazd dla pojazdów z silnikiem wysokoprężnym minimum z normą Euro 5 (diesle zarejestrowane od stycznia 2011 r.).

Czwarty etap (1 stycznia 2027 r. – 30 czerwca 2029 r.) – dopuszczalny wjazd dla aut z silnikami benzynowymi z normą Euro 4 lub nowszą. W przypadku silników Diesla dla aut z normą przynajmniej Euro 6 (z pierwszą rejestracją od września 2015 r.).

Piąty etap (1 lipca 2028 r. – 31 grudnia 2029 r.) – wjazd dla benzyniaków z normą przynajmniej Euro 5 i diesli z normą Euro 6.

Szósty etap (od 1 stycznia 2030 r.) – możliwe poruszanie się samochodami z silnikiem benzynowym z normą Euro 5, z motorem wysokoprężnym – z normą Euro 6d (auta zarejestrowane od września 2019 r.).

Kraków: strefa ekologiczna i nowe możliwości

Największe ograniczenia dotyczą starych diesli, które odpowiadają za największą emisję zanieczyszczeń spośród samochodów poruszających się po mieście, jednocześnie proporcjonalnie nie ma ich dużo na ulicach. Toksyczne tlenki azotu trafiają do naszych płuc z samochodowych rur wydechowych, dlatego systemowe zmiany są niezbędne, a ich stopniowe wprowadzanie pozwoli na łagodne przejście z samochodów, które nie spełniają norm bezpieczeństwa. Oczywiście, wytyczne te nie obejmują mieszkańców i przedsiębiorców zarejestrowanych w obrębie stref, a także samochodów zabytkowych ze specjalną tablicą rejestracyjną. W pozostałych przypadkach wjazd nieodpowiednim pojazdem do strefy wiąże się z mandatem wysokości 500 zł.

Miasto przygotowało również propozycje wsparcia dla mieszkańców i przedsiębiorców poruszających się po obszarze strefy czystego powietrza. Strefa ekologiczna Kraków powstaje w odpowiedzi na potrzeby mieszkańców miasta, dlatego dotychczas przygotowano 3 gratyfikację do wyrejestrowania samochodu. Jeśli kierowcy zrezygnują z samochodu do końca 2023 roku, będą mogli wybrać jedną z trzech propozycji:

– darmowy bilet KMK w strefie 1-3 na 24 miesiące,

– dofinansowanie roweru elektrycznego lub roweru cargo kwotą 2500 zł.

– bezpłatny abonament na długoterminowy wynajem roweru elektrycznego, również na 24 miesiące.

Projekt strefy czystego transportu zostanie skierowany do Rady Miasta Krakowa po trwających konsultacjach społecznych. Rozmowy dotyczą wymagań, jakie spełniać powinny samochody wjeżdżające do strefy oraz harmonogram wprowadzania zmian, a w związku z tym zasady przejściowe dla mieszkańców i przedsiębiorców.

Takie działanie pozwoli uniknąć problemów, jakie powstały w związku z poprzednią strefą czystego powietrza, ograniczoną do Kazimierza. Aktualne zasady są znacznie mniej rygorystyczne (czyli ograniczenie do samochodów elektrycznych), a rozmowy z mieszkańcami pozwolą na stworzenie projektu z myślą o nich. Choć faktyczne efekty pomysłu będziemy mogli obserwować przez kolejne lata, podobnych działań podejmują się już inne polskie miasta, na przykład Warszawa, Bydgoszcz, Wrocław, Lublin czy Poznań.

Katarzyna Horabik

Zobacz wszystkie artykuły autora Katarzyna Horabik